Nhiều năm qua, 28 hộ dân ở xã Xuân Sơn Nam, huyện Đồng Xuân phải sống trong nỗi nơm nớp lo sợ về nguy cơ ngập lụt, sạt lở đất do sống trong các khu vực bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai, mưa lũ. Trong khi đó, chính quyền địa phương đang gặp vướng mắc vì số hộ dân đăng ký tái định cư quá đông, trong khi nguồn lực lại hạn chế…

Nơm nớp nỗi lo 

Tại 2 thôn Tân Long, Tân Hòa, xã Xuân Sơn Nam, 28 hộ dân sống trong khu vực thường xuyên bị ngập lụt, sạt lở núi vẫn đang mong ngóng từng ngày để được di dời đến khu tái định cư mới, nhằm đảm bảo an toàn tính mạng, tài sản khi một mùa mưa nữa lại đang đến gần.

Ông Nguyễn Ngạn (SN 1958, ở thôn Tân Hòa, xã Xuân Sơn Nam) cho biết: Gia đình tôi xây nhà tại xóm Giữa, ngay dưới chân núi Dòng Bằng từ năm 2004. Trong trận mưa lũ lịch sử năm 2009, đất đá trên núi sạt lở, đổ ập xuống, đè chết 2 người trong xóm. Sau trận lũ dữ, cả xóm Giữa luôn sống trong cảnh nơm nớp lo sợ mỗi khi mùa mưa lũ về. Mùa mưa 2020, nhiều tảng đá lớn lăn từ trên núi xuống, đập vào tường nhà tôi, tạo một vết lún và nhiều rạn nứt phía trong nhà. Rất may, hôm đó vợ chồng tôi đi vắng nên không ai bị gì. Sau đợt đó, nhiều lần tôi cũng muốn sửa lại nhà, nhưng lại lo còn sạt lở nên không dám làm. Gia đình tôi và một số hộ lân cận đã đề xuất được di dời đến các khu tái định cư an toàn; nhưng đến nay chỉ có một số hộ được giải quyết.

Theo ông Ngạn, xóm Giữa có khoảng 20 hộ dân; đến nay có 14 hộ được di dời đến khu tái định cư mới. Những hộ còn lại vẫn phải sống trong cảnh nơm nớp lo sợ. Bởi lẽ, phía trên núi Dòng Bằng, rất nhiều khối đất đá vẫn đang chực chờ, đe dọa đổ ập xuống mỗi khi mưa lớn, mưa dầm.

Bà Đỗ Thị Hà (SN 1965, ở đội 2, thôn Tân Hòa) cho biết thêm: Trong trận lũ lịch sử năm 2009, do mưa nhiều ngày nên 2 tảng đá lớn đã lăn từ trên núi xuống ngay sát nhà tôi. Sau đó, tôi đã xin chính quyền địa phương cho di dời đến nơi khác, nhưng không được giải quyết. Đến cơn bão tháng 12/2017, một lượng lớn đất đá từ trên núi đổ ập xuống, vùi lấp cả căn bếp sau nhà. Địa phương đã cử 12 chú bộ đội, mất 2 ngày mới dọn được hết khối đất đá trên. Sau vụ sạt lở, tôi phải gửi cha già (năm nay 96 tuổi) sang nhà chị gái ở thị trấn Chí Thạnh (huyện Tuy An) tá túc tạm. Tháng 8/2019, chính quyền địa phương đã xét cho gia đình tôi thuộc diện được di dời ra khỏi khu vực nguy hiểm; nhưng không hiểu sao cho đến nay vẫn chưa thực hiện.

Tiếp tục rà soát, tìm hướng giải quyết

Theo UBND huyện Đồng Xuân, dự án Hạ tầng kỹ thuật khu dân cư thôn Tân Vinh (khu dân cư thôn Tân Vinh), xã Xuân Sơn Nam do Phòng NN-PTNT huyện làm chủ đầu tư, với tổng diện tích 18.524m2; triển khai từ năm 2014. Đây là dự án được bố trí theo Quyết định 1776 về Chương trình bố trí dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới hải đảo, di cư tự do, xung yếu và rất xung yếu của rừng phòng hộ, khu bảo vệ nghiêm ngặt của rừng đặc đụng giai đoạn 2013-2015 và định hướng đến năm 2020. Ông Phạm Trung Chánh, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân, cho biết: Sau ảnh hưởng nặng nề từ cơn lũ lịch sử năm 2009, huyện Đồng Xuân đã xây dựng một số khu tái định cư để di dời khẩn cấp một số khu dân cư ở xã Xuân Quang 2 và một số xã lân cận. Riêng khu dân cư thôn Tân Vinh có 70 lô đất; diện tích hơn 200m2/lô. Đến thời điểm hiện tại, địa phương đã bố trí, cấp 66 lô đất cho các hộ bị ảnh hưởng; còn 4 lô chưa cấp. Trong khi đó, đến nay, địa phương tiếp nhận đơn xin cấp đất của 28 hộ dân, đều thuộc các khu vực bị ngập trũng, hoặc nguy cơ bị sạt lở đất.

Ngoài ra, hiện Quyết định 1776 và các thông tư hướng dẫn liên quan đã hết hiệu lực. Bộ NN-PTNT đang trình Chính phủ phê duyệt Chương trình bố trí dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo, di dân tự do, khu rừng đặc dụng giai đoạn 2021-2025 và định hướng đến năm 2030. Do vậy, việc bố trí cho các hộ dân vào khu tái định cư Tân Vinh phải tạm dừng.

Trong thời gian này, địa phương yêu cầu xã Xuân Sơn Nam tiếp tục rà soát lại các hộ đăng ký; ưu tiên cho các gia đình có nhà ở khu vực có nguy cơ sạt lở đất, bị đe dọa đến nơi ở, tính mạng; tránh các trường hợp không công bằng, không minh bạch, dẫn đến khiếu kiện, khiếu nại. Ngay sau khi các cơ chế mới hoàn chỉnh, địa phương sẽ hoàn tất việc di dời; cố gắng hoàn thành trước mùa mưa bão 2022. 

NGÔ XUÂN