Thực hiện Nghị định 39/2015/NÐ-CP ngày 27/4/2015 của Chính phủ (NĐ 39/CP) quy định chính sách hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo là người dân tộc thiểu số (DTTS) khi sinh con đúng chính sách dân số, Chi cục DS-KHHGÐ tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp nhằm thực hiện hiệu quả chính sách hỗ trợ, giúp đồng bào DTTS cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống, có điều kiện để nuôi dạy con tốt.

Theo NĐ 39/CP, phụ nữ người DTTS hoặc phụ nữ là người Kinh có chồng là người DTTS thuộc hộ nghèo, cư trú tại các đơn vị hành chính thuộc vùng khó khăn (trừ các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc) khi sinh con đúng chính sách dân số sẽ được hỗ trợ 2 triệu đồng/người trong tháng đầu sau sinh con. Phương thức hỗ trợ bằng tiền, cấp trực tiếp cho đối tượng thụ hưởng. Ðối tượng thụ hưởng tự nguyện cam kết bằng văn bản không sinh thêm con, nếu vi phạm phải hoàn trả kinh phí hỗ trợ.

Nhiều phụ nữ DTTS vi phạm chính sách dân số

Theo số liệu thống kê, dân số vùng miền núi của tỉnh có 182.498 người (45.898 hộ), chiếm 18,7% dân số toàn tỉnh. Trong đó, DTTS 61.238 người, chiếm 33,5% dân số vùng miền núi và 6,2% dân số toàn tỉnh, với 55 dân tộc sinh sống, chủ yếu là Kinh, Ê Đê, Chăm, Ba Na, Tày, Nùng, Dao, Thái; hộ nghèo DTTS 3.582 hộ, chiếm 34,8%.

Từ năm 2016, Chi cục DS-KHHGĐ đã tham mưu Sở Y tế triển khai NĐ 39/CP. Qua 5 năm triển khai, có 6/9 huyện với 31 xã thực hiện rà soát có các đối tượng quy định tại Điều 1 của nghị định này là Phú Hòa, Tây Hòa, Tuy An, Đồng Xuân, Sơn Hòa và Sông Hinh, với tổng số người được hỗ trợ là 738.

Ông Lê Văn Bi, Trưởng Phòng Truyền thông (Chi cục DS-KHHGĐ), cho biết: Chi cục đã tổ chức 3 lớp tập huấn cho 219 cán bộ thuộc UBND cấp xã (năm 2016) và 4 lớp tập huấn cho 210 cộng tác viên DS-KHHGĐ (năm 2019) hướng dẫn về công tác rà soát, xác minh đối tượng; lập hồ sơ, trình tự thủ tục theo quy định. Đồng thời tổ chức 4 lớp tuyên truyền về chính sách hỗ trợ theo NĐ 39/CP cho 169 đối tượng phụ nữ đã nhận hỗ trợ thực hiện đúng chính sách quy định của Nhà nước tại các xã thuộc huyện miền núi Đồng Xuân, Sơn Hòa, Sông Hinh.

Theo chị Văn Thị Gái, cộng tác viên dân số thôn Suối Biểu (xã Sơn Giang, huyện Sông Hinh), tập tục về sinh đẻ của đồng bào DTTS ở các xã vùng sâu, vùng xa, miền núi có nhiều khác biệt so với bà con đồng bằng. Họ thích sinh nhiều con cho đông vui, nên khi triển khai NĐ 39/CP gặp rất nhiều khó khăn.

Như trường hợp của Mí Hưn ở xã Phú Mỡ (huyện Đồng Xuân). Khi được vận động, người phụ nữ 2 con này đồng ý không sinh thêm và đã được nhận tiền hỗ trợ nhưng một thời gian sau lại đem ra xã trả lại, vì muốn sinh thêm con. Theo Chi cục DS-KHHGĐ, trong quá trình triển khai NĐ 39/CP, toàn tỉnh có 6 trường hợp bị thu hồi tiền hỗ trợ do vi phạm chính sách, sinh thêm con thứ ba.

Ngược lại, Mí Len ở thôn Suối Biểu có suy nghĩ khác khi cho rằng: “Tôi đã sinh đủ 2 con rồi, định sinh thêm đứa thứ ba, nhưng được các chị cán bộ dân số vận động nên dừng ở 2 con để nuôi dạy cho tốt, làm ăn kinh tế hiệu quả. Lúc đầu tôi cũng đắn đo, nhưng sau thấy hợp lý nên quyết định không sinh thêm nữa. Nhờ đó mà cuộc sống đỡ vất vả, chứ sinh nhiều chắc bây giờ chưa thoát nghèo”.

Tăng cường công tác tuyên truyền, vận động

Nhằm giúp các địa phương triển khai có hiệu quả chính sách hỗ trợ cho phụ nữ hộ nghèo là người DTTS sinh con đúng chính sách dân số, hàng năm, Chi cục DS-KHHGĐ lên kế hoạch phối hợp với phòng dân số và y tế cơ sở các huyện có đối tượng thụ hưởng tổ chức giám sát tình hình thực hiện NĐ 39/CP để phát hiện kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện chính sách này.

“Việc thực hiện NĐ 39/CP đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng dân số, giảm tỉ lệ sinh con thứ ba trên địa bàn, đồng thời tăng tỉ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, giảm tỉ suất sinh. Từ đó giúp đồng bào DTTS cải thiện đời sống, nâng cao sức khỏe, có điều kiện để tập trung phát triển sản xuất, nuôi dưỡng và chăm sóc con tốt hơn. Thực tế cho thấy, phần lớn phụ nữ nghèo, nhất là phụ nữ nghèo vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào DTTS gặp rất nhiều khó khăn khi sinh con. Chính sách hỗ trợ theo NĐ 39/CP tác động đến người dân trong việc thực hiện hiệu quả công tác DS-KHHGĐ và trở thành động lực thúc đẩy việc thực hiện chính sách DS-KHHGĐ của vùng đồng bào DTTS nói riêng và của địa phương nói chung”, ông Lê Văn Bi cho biết.

Tuy nhiên, trong thời gian triển khai NĐ 39/CP vẫn gặp một số bất cập như, nghị định chưa có quy định cụ thể về đối tượng là người DTTS đã kết hôn nhưng thuộc diện tảo hôn, vì vậy trong quá trình xác minh đối tượng còn gặp nhiều khó khăn. Một số đối tượng đủ điều kiện theo các quy định nhưng không chấp nhận thực hiện chính sách hỗ trợ vì họ muốn sinh thêm con thứ ba trở lên.

Nhận thức của các đối tượng về chính sách DS-KHHGĐ còn hạn chế, người dân còn có tư tưởng sinh nhiều con, còn phân biệt về giới tính. Trong quá trình làm tờ khai, điều kiện đối tượng thụ hưởng phải cam kết bằng văn bản không sinh thêm con, nếu vi phạm phải hoàn trả kinh phí đã nhận, nên một số vợ chồng người DTTS ngại không dám đăng ký. Công tác phối hợp với các sở, ngành và địa phương trong quá trình triển khai chưa chặt chẽ; công tác kiểm tra, giám sát chưa được thường xuyên nên tiến độ thực hiện chính sách còn chậm.

Theo bác sĩ Vũ Ngọc Dững, Chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, để thực hiện tốt NĐ 39/CP, cần tăng cường công tác tuyên truyền vận động người dân đăng ký kết hôn và làm giấy khai sinh kịp thời. Cán bộ làm công tác tuyên truyền phải chú trọng giải thích cho người dân hiểu rõ các nội dung của nghị định này, tập trung vào các đối tượng chưa đồng ý nhận kinh phí hỗ trợ, nhất là các đối tượng đã sinh đủ 2 con, giúp họ hiểu được lợi ích của việc sinh con đúng chính sách dân số và các chế độ hỗ trợ.

 KIM CHI