Mỗi người trong đời có một đôi lần xây dựng nhà ở cho mình, dù là to hay nhỏ. Nhà ở đô thị phải có hồ sơ thiết kế và giấy phép xây dựng trước khi mở móng công trình; chủ nhà phải thuê, trả tiền thiết kế cho các kiến trúc sư (KTS) thực hiện, mối quan hệ này nhằm để có một căn nhà đẹp.

Cái tôi của chủ nhà và người thiết kế

Những người làm nghề kiến trúc thường có ít nhiều tố chất nghệ sĩ, vì tố chất này mà họ làm gì cũng luôn mong muốn cái được sau này phải tốt, căn nhà phải trở thành tác phẩm đẹp, điều đó là rất tốt cho khách hàng và xã hội.

Còn chủ nhà nào cũng mong muốn ngôi nhà của mình phải mới lạ, là người bỏ tiền ra nên có quyền chỉ đạo thiết kế, thi công xây dựng theo ý tưởng của mình. Thế nhưng cũng từ yếu tố nghệ sĩ ấy, cái tôi ấy đôi khi khiến họ không biết lắng nghe, không hiểu nhau, tự đánh giá cái họ muốn là đẹp, là hợp lý nhất. KTS muốn khách hàng phải chấp nhận cái đó là đẹp, nhưng khách hàng đâu phải dễ nghe và họ có những quan niệm cái đẹp hoàn toàn khác. Cần hiểu rằng ngôi nhà được xây cho chủ nhà ở, vậy thì điều đầu tiên là người thiết kế phải chịu khó lắng nghe mong muốn của họ.

Tôi từng nghe các KTS than thở về sự khó chịu của khách hàng, họ nói: Nếu chúng tôi giỏi, có chuyên môn thì đâu tìm đến KTS để làm gì, không có chuyên môn nhưng có quyền, có ý thích. Đôi khi ý thích đó rất đơn giản nằm ở chỗ họ đi đâu đó thấy nhà đẹp thì chụp hình; thấy phòng khách, phòng bếp, buồng vệ sinh đẹp… cũng chụp hình và họ nói, anh chỉ việc vẽ ráp lại cho tôi thế là xong. Người thiết kế nghe mà dễ tự ái, đôi khi hết muốn làm.

Có người khi thuê thiết kế thì khoán kèm theo lo giấy phép xây dựng, dẫn đến hồ sơ thiết kế sơ sài, miễn sao lo có được giấy phép xây dựng là xong. Khi thi công, chủ nhà hoàn toàn không làm theo bản vẽ thiết kế mà chỉ đạo trực tiếp tại công trường. Do thay đổi nhiều lần, thợ thuyền buồn chán, đôi khi phải đập đi, làm lại nên hao phí về vật tư, kéo dài thời gian và công sức của nhà thầu.

Một anh bạn đang xây dựng nhà tâm sự: Tôi thuê KTS thiết kế nhưng anh ta còn non nghề, không nhiệt tình. Khi thi công thì thiếu bản vẽ điện, nước; khảo sát không kỹ nhà chung móng, chung tường nên công trình phát sinh nhiều trở ngại. Tôi điện năm lần bảy lượt, mời tới công trường để xử lý nhưng anh ta không đến, tư vấn gì mà lạ vậy!

Người thiết kế cần hiểu rằng, khách hàng không phải ai cũng đọc được bản vẽ, hiểu được cái đẹp trong kiến trúc, quan trọng hơn là phải định hướng để họ có sự lựa chọn. Người thiết kế còn có trách nhiệm giám sát trong quá trình thi công để công trình được hoàn hảo hơn, đôi khi còn phải là nhà tâm lý giỏi để làm hài lòng ông chủ.

Đến những căn nhà mới xây dựng xong, có kiến trúc bên ngoài, nội thất bên trong khá đẹp, khi hỏi chủ nhà mừng nói: Đây là ý tưởng của tôi, công ty tư vấn A thiết kế; ngược lại căn nhà không được đẹp thì chủ nhà buồn và đổ lỗi cho người thiết kế, còn người thiết kế thì không nhận đấy là sản phẩm, là đứa con tinh thần của mình.

Chủ nhà (bìa phải) thường xuyên đến công trình để kiểm tra thực tế so với bản vẽ. Ảnh: MINH NGUYỆT

Chủ nhà thông minh

Là người làm nghề kiến trúc lâu năm tôi thấy, có một điều rất kỳ lạ là mối quan hệ giữa chủ nhà và KTS đầu tiên luôn luôn rất tốt đẹp, cả hai tìm đến nhau đều có mục đích tốt, người thì muốn trải lòng mong muốn, ước mơ của mình; người thì muốn thể hiện khả năng về chuyên môn để cùng nhau xây nên một ngôi nhà đẹp.

Thế nhưng khi xây xong, đôi khi giữa chủ nhà và người thiết kế không bằng lòng, thậm chí là không muốn gặp lại nhau. Rất nhiều người nhờ tôi giới thiệu tư vấn thiết kế nhà ở, tôi từ chối không dám vì sợ mang tiếng khi “cơm không lành, canh không ngọt”.

Tôi có hỏi ông bạn mới xây xong căn nhà khá to và đẹp, anh cho biết mọi chuyện rất tốt từ thiết kế đến thi công, tôi nghĩ ngay chủ nhà rất thông minh. Anh nói, tôi lựa chọn tư vấn thiết kế có uy tín và làm việc theo nguyên tắc: Đầu tiên là thống nhất về ngôn ngữ kiến trúc cho ngôi nhà mà tôi mong ước lâu nay, đó là nhà bán cổ điển, thanh lịch, nhẹ nhàng, phải có khoảng trống để thông hơi thoáng khí. Tôi cũng giãi bày mong ước ngôi nhà tương lai của mình; tiếp đến gia đình tôi có mấy người, tuổi của vợ chồng tôi hợp với mệnh đông tứ trạch (hướng đông, hướng nam và đông nam); căn nhà cần bao nhiêu phòng ngủ, buồng vệ sinh… và dự kiến đầu tư bao nhiêu tiền.

Đó là những thông tin ban đầu mà tôi cung cấp cho người thiết kế, rồi yêu cầu anh ta phác thảo từ 2-3 phương án kiến trúc cho tôi lựa chọn. Sau đó hai bên thảo luận phương án mà vợ chồng tôi thích, những điểm cần phải chỉnh sửa, thống nhất để bước sang giai đoạn thiết kế kỹ thuật và xin giấy phép xây dựng.

Anh cũng chia sẻ: Trong quá trình thi công, tôi thường xuyên đến công trình để kiểm tra thực tế so với bản vẽ, những gì không hợp lý tôi mời KTS đến tại công trường chỉnh sửa kịp thời. Đặc biệt, khi nhà thầu đề nghị thay đổi, tôi tôn trọng người thiết kế nên điện họ tới để có sự thống nhất rồi mới thực hiện, không làm ảnh hưởng đến thi công xây dựng.

Anh còn khuyên không nên nóng vội từ khâu thiết kế, đến thi công, lựa chọn vật liệu, thiết bị... nhất là không nên đốc thúc nhà thầu thi công nhanh theo chủ quan của mình, đôi khi làm ảnh hưởng đến chất lượng công trình. Hôm về nhà mới, chủ nhà và thiết kế, thi công cùng ngắm nhìn căn nhà đẹp ai nấy đều hài lòng và vui vẻ.

KTS HOÀNG XUÂN THƯỞNG