Vũng Dông, vũng Mắm, vũng Chào
Vũng La, vũng Sứ vũng nào cũng thương
Các vũng trên thuộc thôn Phú Mỹ, Dân Phú 1 và Dân Phú 2 (xã Xuân Phương huyện Sông Cầu). Từ đèo Nại, một dãy núi chạy xuống phía Đông bao bọc vịnh Xuân Đài. Bờ vịnh, do ảnh hưởng của dãy núi, nên chỗ thì nhô ra, chỗ lại lõm vào, tạo thành năm cái vũng. Tên của từng vũng đều có ý nghĩa riêng biệt.
Phong cảnh Vũng La (Sông Cầu) – Ảnh: DƯƠNG THANH XUÂN
- Vũng Mắm: Có lẽ thuở trước dân ở vùng này đa số làm nghề muối mắm để làm kế sinh sống.
- Vũng Dông: Trước kia là một gò cát pha, dông thường đào hang cư trú. Cư dân thường làm bẫy, bắt để dùng làm thức ăn cho gia đình và bán lại cho khách.
- Vũng Chào: Dân vùng này làm nghề lưới cản, thường được các loại cá to như cá bò, cá ngừ. Ghe buồm từ các nơi đến mua đem bán nơi xa, người dân phải tiếp đón lái buôn với thái độ niềm nở chào mời.
- Vũng La: Nằm về phía biển Nam Hải, có hai mỏm núi nhô ra nên cá thường vào ẩn trú. Mỗi lần có mẻ cá dạt vào, ngư dân hô hoán la to, báo hiệu cùng nhau đem thuyền lưới ra bắt, lệ ấy thành quen. Trước đây vũng La như một ốc đảo, những hôm mưa to gió lớn đường bộ không có lối đến, còn đường biển thì không dám vượt qua vì thuyền ghe nhỏ bé không đủ sức di chuyển. Khi ấy vũng La có chừng vài chục mái lều của ngư dân tạm trú. Năm 1993 có 70 hộ gia đình sinh sống ở đây. Rồi con đường từ Trung Trinh đến Vũng La dài 14,5km được mở, các loại ô tô đều đi được dễ dàng. Đời sống của người dân nơi đây ngày càng được cải thiện.
Vũng hẹp chiều ngang, nhà ở của dân chạy theo bờ vũng. Dọc bờ có trồng nhiều dừa tỏa bóng mát.
Đầu thôn Phú Mỹ là Đá Tượng, rồi xuống vũng Mắm, vũng Dông. Đầu thôn Dân Phú 1 là vũng Chào, tiếp nữa là vũng Sứ. Vũng La nằm ở thôn Dân Phú 2, hiện nay dân ở các vũng đều làm nghề nuôi tôm hùm là chính, một số trồng lúa, trồng sắn nước.
Để nuôi tôm hùm, ngư dân dùng sắt đóng một cái khung hình chữ nhật hoặc khối vuông, mỗi cạnh từ 2m đến 3m, xung quanh bao bằng lưới nilông. Người ta thả tôm vào lồng rồi đặt xuống nước. Thời gian sau, tôm lớn, được qua lồng có lưới thưa hơn. Mỗi khu vực thả tôm của mỗi hộ gia đình đều có cất chòi. Người nuôi tôm có chỗ nghỉ ngơi và theo dõi việc cho tôm ăn cũng như coi giữ lồng tôm. Nuôi tôm hùm xuất khẩu hiệu quả cao nên đời sống ngư dân vùng này tương đối thư thả.
Phía bắc vũng La có bãi cát nằm sâu vào giữa hai hòn núi nhô ra, từ mỏm núi này đến mỏm núi kia dài chừng 600m, bãi cát này có tên là bãi Ôm, nơi bãi Ôm không có nhà cửa, vắng vẻ, chỉ nghe tiếng sóng vỗ quanh năm.
Tương truyền, ngày trước có nhiều đôi trai gái đưa nhau đến bãi này vui sống tự nhiên, nếu đôi nào còn giữ theo lễ giáo ắt bị trời đánh. Cũng theo truyền thuyết, đây là nơi trú ẩn một thời gian của nhân vật huyền thoại có sức mạnh: chàng Lía. Lại có giai thoại kể rằng: Nguyễn Aùnh, khi dừng quân ở đây, nhìn núi non hùng vĩ, ông đã “giậm non, thề biển” nếu còn chân mạng đế vương thì xin trời đất, thánh thần chứng giám. Ông giậm mạnh bàn chân phải xuống ngay tảng đá làm tảng đá lõm sâu dấu chân ông. Ngày nay, dấu bàn chân ấy vẫn còn lưu trên một tảng đá ở vũng
Ở đây còn lưu truyền câu chuyện gành Tướng, vũng Mê. Vào ngày mùng hai Tết năm ấy là ngày kị Hà Bá, một ngư dân đi đánh chài vào lúc chiều tối, phát hiện hai ông lão râu tóc bạc phơ, tướng mạo phương phi đang đánh cờ trên gành đá, ông hốt hoảng buông tay chài. Hai ông lão nhìn ông và nói: “Ta là thiên tướng nhà trời, thấy phong cảnh hữu tình nên xuống đánh cờ, ngươi đã trông thấy thì không được kể với bất cứ ai, ta sẽ cho ngươi sống đến trăm tuổi, nếu kể “ắt phải chết” rồi biến mất. Mãi đến năm ông chín mươi mốt tuổi, nhân dịp cúng lăng, ông vô tình kể lại câu chuyện xảy ra cách đây bốn mươi năm. Đêm ấy, trong giấc ngủ chập chờn, ông thấy hai thiên tướng xuất hiện, bảo ông đã phạm lời nguyền. Ông tỉnh giấc, gọi con cháu kể lại giấc mơ rồi nhắm mắt ra đi. Ngày nay, trên tảng đá to của gành vẫn còn hình dấu bàn cờ.
NGUYỄN ĐÌNH CHÚC
